Կայքը գտնվում է պատրաստման փուլում

Կատալոգ
Զամբյուղ

Զամբյուղը դատարկ է

jpg
Պրոստատիտ

Պրոստատիտ (լատ. prostatitis; անատ. prostata – շագանակագեղձ + -itis – բորբոքում), տերմին, որը բնութագրում է շագանակագեղձում ընթացող բորբոքային ախտահարումը։
Շագանակագեղձը արական օրգան է, և հետևաբար պրոստատիտը կարող է հայտնվել միայն տղամարդկանց մոտ։ ԱՄՆ-ում պրոստատիտը հանդիսանում է բավականին տարածված հիվանդություն և կազմում է բոլոր ուրոլոգիական հիվանդությունների 8%-ը և բժշկին առաջնային դիմելու 1%-ը:
 

Պրոստատիտի դասակարգում

Համաձայն Ամերիկայի Առողջապահության Ազգային Ինստիտուտի (NIH USA) 1995 թվականից սկսած տարբերում են չորս տեսակի պրոստատիտ, որոնք նշվում են հռոմեական թվերով․

  • I– Սուր պրոստատիտ
  • II– Քրիոնիկ բակտերիալ պրոստատիտ
  • III– Քրոնիկ պրոստատիտ/ կոնքային ցավի քրոնիկ համախտանիշ (CP / CPPS):
    • IIIa– Քրոնիկ պրոստատիտ/ կոնքային ցավի քրոնիկ համախտանիշ բորբոքման նշաններով
    • IIIb– Քրոնիկ պրոստատիտ/ կոնքային ցավի քրոնիկ համախտանիշ առանց բորբոքման նշանների
  • IV– Ասիմպտոմակտիկ քրոնիկ պրոստատիտ

Վերոնշյալից բացի, հազվադեպ հանդիպում է նաև քրոնիկ գրանուլեմատոզ պրոստատիտը։

Պրոստատիտը հաճախ համակցվում է միզուկաբորբի, իսկ տարեց հասակում՝ շագանակագեղձի բարորակ հիպերպլազիայի հետ։

Հիվանդության պատճառներ

Ներկայումս տարբերում են պրոստատիտի զարգացման երկու հիմնական խումբ պատճառներ՝

  1. Ոչ ինֆեկցիոն (կանգային), Իմունիտետի իջեցում, գերսառեցում, ֆիզիկական ակտիվության իջեցում, նստակյաց ապրելակերպ, երկարատև սեռական ինքնազսպում և, հակառակը՝ սեռական գերակտիվություն, ալկոհոլի չարաշահում և այլն։
  2. Ինֆեկցիոն, Սեռական ճանապարհով փոխանցվող ինֆեկցիաներ (բակտերիալ, վիրուսային, սնկային և այլ հարուցիչների ներթափանցում շագանակագեղձի հյուսվածք), ինչպես նաև՝ քրոնիկ ինֆեկցիոն օջախի առկայություն (քրոնիկ նշիակաբորբ, հայմորիտ, երիկամային պաթոլոգիա), փոքր կոնքի վրա կատարված վիրահատություններ և այլն։

Պրոստատիտի զարգացմանը նպաստում են վնասվածքները, արյան, ավշի շրջանառության խանգարումները փոքր կոնքի օրգաններում, հորմոնալ խանգարումները (բացարձակ կամ հարաբերական անդրոգենային անբավարարություն).
Այսպիսով ընդգծվում է, որ հարուցչի մեկուսացված ներթափանցումն օրգան ոչ միշտ և ոչ պարտադիր ձևով է նպաստում հիվանդության զարգացմանը։ Առավել հաճախ հանդիպող հարուցիչն է հանդիսանում աղիքային ցուպիկը (86%), ինչպես նաև այլ հարուցիչներ․ կլեբսիելլա, պրոտեյ, էնտերոկոկ, կապտաթարախային ցուպիկ և այլն։ Հիվանդության զարգացման հետ կապված ստրեպտոկոկի, ստաֆոլոկոկի, խլամիդիային, միկոպլազմայի, ուրեոպլազմայի վերաբերյալ հետազոտողների կարծիքները տարամիտվում են։ Շատ հազվադեպ պրոստատիտի առաջացման պատճառ հանդիսանում է այլ, յուրահատուկ հարուցիչ (դժգույն տրեպոնեմա, Կոխի ցուպիկ և այլ)։

Սուր պրոստատիտ

Սուր պրոստատիտը բակտերիալ ծագման շագանակագեղձի սուր բորբոքային ախտահարումն է։
Ըստ NIH դասակարգման սուր պրոստատիտը դասվում է պրոստատիտների I կարգին։
Այն պահանջում է անհետաձգելի բժշկական օգնություն։ Հարկ է տարբերակել I կարգի սուր պրոստատիտը այլ տեսակի պրոստատիտներից, ինչպիսիք են քրոնիկ բակտերիալ պրոստատիտը (II տեսակ) և քրոնիկ պրոստատիտ/ կոնքային ցավի քրոնիկ համախտանիշը (III տեսակ)։

Պատճառ և ախտածագում

Սուր պրոստատիտը կարող է պայմանավորված լինել տարբեր հարուցիչներով։ Առավել հաճախ շագանակագեղձի հյուսվածքն ախտահարվում է այնպիսի բակտերիաներով, ինչպիսիք են՝ աղիքային ցուպիկը, կլեբսիելլան, պրոտեյը, կապտաթարախային ցուպիկը, էնտերոբակտերը, էնտերոկոկը, ոսկեգույն ստաֆիլոկոկը և այլն։ Այս հարուցիչներից շատերը հանդիսանում են մաշկային ծածկույթի, աղիների նորմալ միկրոֆլորայի մի մասը և մշտապես գտնվում են այդտեղ։ Սակայն, թափանցելով շագականագեղձի հյուսավածք, նրանք կարող են առաջացնել սուր բորբոքային պրոցես։

Ախտանշաներ

Սուր պրոստատիտով տառապող տղամարդիկ հաճախ գանգատվում են տենդից, դողից, մարմնի ջերմության բարձրացումից, ընդ որում, նույնսիկ եթե մարմնի ջերմասիտճանը նորմալ է անութափոսում կամ բերանում, հետանցքում, ոչ հազվադեպ, այն լինում է բարձր։ Բնորոշ է նաև ուղիղ աղիքային և անութափոսային ջերմաստիճանների տարբերությունը 0,5 °C–ից ավելի, մեջքի ստորին հատվածի, գոտկատեղի, որովայնի ստորին հատվածի կամ շեքի շրջանի, կոնքի կամ աճուկային հատվածի, փոշտի շրջանի, հետանցքի ցավը, հաճախացած միզարձակումը, գիշերամիզությունը (նիկտուրիա), միզարձակման ժամանակ դիտվող ցավոտությունը, այրոցի զգացումը միզուղիների շրջանում (դիզուրիա), ինչպես նաև ընդհանուր ինտոքսիկացիայի երևույթների, օրինակ՝ ընդհանուր թուլության, գլխացավի, հոգնածության և ջարդվածության, մկանային, ոսկրային, հոդային և այլ ցավերի առկայությունը։ Բնորոշ է դժվարացած միզարձակումը, որոշ դեպքերում ընդհուպ մինչև սուր միզակապություն։ Կարող է դիտվել փորկապություն՝ մեծացած շագանակագեղձով ուղիղ աղիքի ճնշման հետևանքով կամ ցավ դեֆեկացիայի ժամանակ։ Սուր պրոստատիտը կարող է լինել շագանակագեղձի բիոպսիայի հետևանք։ Մեզը պղտոր է։
Սուր պրոստատիտով հիվանդի շագանակագեղձի ուղիղ աղիքից մատնային շոշափման ժամանակ այն լինում է մեծացած, այտուցված, արյունալցված, խիստ ցավոտ։ Որոշ դեպքերում միզուղիներից դիտվում է անգույն, որոշ դեպքերում՝ սպիտակավուն կամ դեղնականաչավուն արտադրություն, ինչպես նաև հեմոսպերմիա (այրուն սերմի մեջ)։ Որոշ տղամարդիկ գանգատվում են սերմնաժայթքման ժամանակ դիտվող ցավից, ինչպես նաև հնարավոր է սեռական ֆունկցիայի խանգարում։
Շագականագեղձում սուր ինֆեկցիոն բորբոքային պրոցեսը կարող է սեպսիսի՝ արյան ընդհանուր վարակի կամ ցիստիտի, պիելոնեֆրիտի զարգացման սկիզբ հանդիսանալ։ Այդ դեպքերում հիվանդի ընդհանուր վիճակը գնահատվում է ծայրահեղ և պահանջում է անհետաձգելի հոսպիտալիզացիա։ Սուր պրոստատիտը հազվադեպ է հանդիպում։

Ախտորոշում

Սուր պրոստատիտը բավականին հեշտ ախտորոշվում է՝ շնորհիվ կլինիկական պատկերի և արտահայտված ախտանիշների առկայության, որը ստիպում է ենթադրել շագանակագեղձում առկա սուր ինֆեկցիոն–բորբոքային պրոցես։
Սուր պրոստատիտի ախտորոշման նվազագույն ծավալը վերջինիս կասկածի դեպքում ներառում է իր մեջ ուղիղ աղիքային, ունութափոսի կամ բերանի ջերմաստիճանի փոփոխության ստուգում, աճուկային և շեքի ավշային հանգույցների դիտում և շոշափում, արյան ընդհանուր կլինիկական անալիզ՝ լեյկոֆորմուլայով, բորբոքային սպիտակուցների (С-ռեակտիվ սպիտակուց և այլն), պրոստատ–սպեցիֆիկ հակածնի, մեզի ընդհանուր անալիզի, միզուղիների քսուքի հետազոտություն, միզուղիներից ինքնահոսող արտադրության բակտերիոսկոպիա, ցանքս և հակաբիոտիկների նկատմամբ զգայունության որոշում, միզային նստվածքի բակտերիոսկոպիկ հետազոտություն, շագանակագեղձի մատնային շոշափում։ Ըստ ցուցման կատարվում են հավելյալ հետազոտություններ․ արյան ցանքս և բակտերիոսկոպիա, անտիբիոտիկների նկատմամբ առկա բակտերիաների զգայունության որոշում (պրոստատոգեն սեպսիսի կասկածի դեպքում), շագանակագեղձի տրանսռեկտալ ԳՁՀ՝ հետագա բիոպսիայի կատարմամբ, եթե առկա են վերջինիս առկայության կասկած, փոքր կոնքի օրգանների ՀՇ կամ ՄՌՏ։
Ուղիղ աղիքում ջերաստիճանը սովորաբար բարձրացած է լինում։ Ուղիղ աղիքային և անութափուսում կամ բերանում ջերմաստիճանային տարբերությունը, սովորաբար գերզանցում է 0,5 °C։ Մեզում կամ մեզի նստվածքում հայտնաբերվում են մեծ քանակությամբ լեյկոցիտներ։ Հարուցիչը կարող է անջատվել մեզից, արյունից, քսուքից կամ միզուղիներից ինքնահոսող արտադրությունից։ Արյան ընդհանուր կլինիկական անալիզը սուր պրոստատիտի ժամանակ, ոչ հազվադեպ, ցույց է տալիս ինֆեկցիոն–բորբոքային պրոցեսին բնորոշ պատկեր՝ նեյտրֆիլային լեյկոցիտոզ, հաճախ լեյկոցիտար բանաձևի ձախ թեքումով, էոզինոֆիլների քանակի իջեցում՝ էոզինոպենիա, ընդհուպ մինչև անէոզինոֆիլիա, հազվադեպ՝ էոզինոֆիլիա։
Սեպսիսը, որպես սուր պրոստատիտի բարդություն, հազվադեպ է հանդիպում, սակայն կարող է առաջանալ իմունոսուպրեսիա ունեցող անձանց մոտ։ Դիտվում է տենդ, արտահայտված ինտոքսիկացիա, ընդհանուր ախտանիշների, օրինակ՝ թուլության, ջարդվածության արտահատվածություն, որը կասկած է հարուցում սեպսիսի առկայության մասին և անհապաղ պահանջում է միկրոօրգանիզմների հայտմնաբերման համար արյան քսուքի կատարում։
Շագանակագեղձի մերսումը, որպես ախտորոշիչ մեթոդ հակացուցված է սուր պրոստատիտի, նույնսիկ կասկածի դեպքում, քանի որ այն կարող է առաջացնել ինֆեկցիայի տարածում ամբողջ օրգանիզմով և նպաստել սուր սեպսիսի զարգացմանը։ Քանի որ բակտերիաները, որոնք հանդիսանում են այս հիվանդության առաջացման հիմնական հարուցիչները, կարող են հեշտությամբ անջատվել մեզից, մեզի նստվածքից և/կամ արյունից, միզուղիներից ինքնահոսող արտադրությունից, շագանակագեղձի մերսումը և վերջնիս արտազատուկի ստացումը ախտորոշման համար պարտադիր մեթոդ չեն հանդիսանում։
Սուր պրոստատիտով հիվանդի շեքը շոշափման ժամանակ կարող է լինել ցավոտ։ Կարող են մեծացած լինել նաև աճուկային և շեքի ավշային հանգույցները։
Ուղիղ աղիքից շագանակագեղձի ախտորոշիչ շոշափման ժամանակ սովորաբար հայտնաբերվում է մեծացած, շոշափելիս բարձր զգայունությամբ, տաք, այտուցված, ցավոտ, գերձգված շագանակագեղձ, որտեղ հաճախ շոշափելիս հայտնաբերվում են անհարթություններ՝ պայմանավորված բորբոքային պնդացումներով։ Շագանակագեղձի ախտորոշիչ շոշափումը սուր պրոստատիտով տղամարդկանց մոտ ոչ հազվադեպ լինում է շատ դժվար, իսկ որոշ դեպքերում՝ անհնար առանց անզգայացման և սեդացիայի, քանի որ շագանակագեղձը լինում է գերզգայուն, առաջանում է ուժեղ ցավ, ցավի ճառագայթում և հետանցքի ռեֆլեկտոր սպազմ։
Մեծ մաս դեպքերում սուր պրոստատիտի ժամանակ արյան մեջ բարձ է լինում С-ռեակտիվ և այլ սուր բորբոքային փուլի սպիտակուցների մակարդակը։
Շագանակագեղձի ախտորոշիչ բիոպսիան սուր պրոստատիտի դեպքում ցուցված չէ, քանի որ այն կարող է նպաստել ինֆեկցիայի տարածմանը կամ շագանակագեղձի հավելյալ ինֆեկցմանը մեկ այլ, ուրիշ միկրոօրգանիզով։ Բացի դրանից, որպես ախտորոշիչ մեթոդ, շագանակագեղձի բիոպսիան սուր պրոստատիտի դեպքում ուղղակի պետք չէ, քանի որ բնորոշ կլինիկական նշանները և ախտանիշները, ինչպես նաև շագանակագեղձի մատնային շոշափման, արյան, մեզի և միզուղիերից ստացված քսուքի տվյալները սովորաբար թույլ են տալիս ճիշտ ախտորոշում անել նաև առանց բիոպսիայի։ Սուր պրոստատիտի հյուսվաածաբանական համահավասարն է հանդիսանում շագանակագեղձի հյուսվածքի նեյտրոֆիլային ինֆիլտրացիան։
Սուր պրոստատիտը զուգակցվում է արյան մեջ պրոստատ–սպեցիֆիկ հակածնի մակարդակի ժամանակավոր բարձրացմամբ, այսինքն սուր պրոստատիտի ժամանակ ՊՍՀ–ի մակարդակը բարձրանում և նորից իջնում է, իսկ սուր ինֆեկցիոն–բորբոքային պրոցեսի վերացումից հետո՝ նորմալանում։ Չբարդացած սուր պրոստատիտի դեպքում ՊՍԱ–ի մակարդակի ստուգումը արյան մեջ ախտորոշման նպատակով պարտադիր չէ, բայց ցանկալի է։

Բուժում

Սուր պրոստատիտի բուժման հիմքն է հանդիսանում համապատասխան հակաբիոտիկների համակցված կիրառումը, որոնք էֆեկտիվ են տվյալ հարուցչի նկատմամբ։ Հակաբիոտիկի ազդեցությունը սուր պրոստատիտի դեպքում սովորաբար զարգանում է շատ արագ, մի քանի օրերի ընթացքում։ Այնուամենայնիվ, սուր պրոստատիտի ժամանակ հակաբիոտիկներով բուժումը պետք է շարունակվի 4 շաբաթից ոչ պակաս՝ հարուցչի լիարժեք վերացման և պրոցեսի հնարավոր քրոնիկացումը կանխելու նպատակով (քրոնիկ բակտերալ պրոստատիտ, քրոնիկ պրոստատիտ/կոնքային ցավի քրոնիկ համախտանիշ)։ Հակաբիոտիկի ընտրությունը սուր պրոստատիտի դեպքում պետք է հիմնվի հիավանդության հարուցչի, վերջինիս՝ հակաբիոտիկի նկատմամբ զգայունության պարզաբանման վրա։
Բացի այդ, սուր պրոստատիտի դեպքում հակաբիոտիկի ընտրության ժամանակ հարկ է հաշվի առնել ևս մի քանի կարևոր գործոններ։ Որոշ անտիբիոտիկ, ինչպիսիք են, օրինակ՝ բետա–լակտամային հակաբիոտիկները (բացառությամբ ամոքսիցիլինի) և ամինոգլիկոզիդները, շատ վատ են ներթափանցում շագանակագեղձի հյուսվածք և արտազատուկ, մինչդեռ ուրիշ հակաբիոտիկներ, օրինակ՝ ֆտորքինոլոնները (հատկապես՝ ժամանակակից մոքսիֆլօքսացին, լեվոֆլօքսացին, սպարֆլօքսացին, ավելի քիչ՝ ցիպրոֆլօքսացին), մակրոլիդները, մինոցիկլինը, դոքսիցիկլինը, լևոմիցետինը, տրիմետոպրիմ/սուլֆոմետաքսազոլը, ունեն շագանակագեղձի հյուսվածք ներթափանցման մեծ ունակություն և այդտեղ ստեղծում են հակաբիոտիկի մեծ կոնցենտրացիա։ Սակայն, սուր պրոստատիտի դեպքում, արտահայտված բորբոքային պրոցեսը մեծացնում է հեմատոպրոստատիկ պատնեշի թափանցելիությունը, այդ պատճառով այդ գործոնը (շագանակագեղձի հյուսվածք և արտազատուկ հակաբիոտիկի լավ թափանցելիություն) այդքան էլ կարևոր չէ հակաբիոտիկի ընտրության հարցում, քան քրոնիկ պրոստատիտի դեպքում։ Սուր պրոստատիտի, ինչպես նաև կյանքին վտանգ սպառնացող այլ ինֆեկցիոն հիվանդությունների դեպքում ավելի կարևոր է նախապատվությունը տալ հզոր բակտերիցիդ (հարուցիչներին սպանող) հակաբիոտիկներին (օրինակ՝ ֆտորքինոլոններ), այլ ոչ թե բակտերիոստատիկ (օրինակ՝ դոքսիցիկլին, տրիմետոպրիմ/սուլֆոմետաքսազոլ) հակաբիոտիկներին։ Այն հակաբիոտիկների կիրառման ժամանակ, որոնց դեղաչափի ընտրությունից կախված այն ցուցաբերում է բակտերիցիդ կամ բակտերիոստատիկ ազդեցություն (մակրոլիդներ, լավոմիցետին), դեղաչափը պետք է լինի բավարար, որպեսզի այն ցուցաբերի բակտերիցիդ, այլ որ թե բակտերիոստատիկ ազդեցություն, որը հատկապես կարևոր է արտահայտված իմունոսուպրեսիա ունեցող տղամարդկանց մոտ սուր պրոստատիտի բուժման հարցում։
Սուր պրոստատիտի ժամանակ արտահայտված ինտոքսիկացիայի, տենդի, ընդհանուր վատ ինքնազագցողության դեպքում անհրաժեշտ է անհապաղ հոսպիտալիզացիա և հակաբիոտիկների ներերակային ներմուծում։ Սուր պրոստատիտի թեթև ձևերի դեպքում բուժումը հնարավոր է անցկացնել նաև ամբուլատոր պայմաններում։ Բուժման, որպես հավելյալ միջոց, խորհուդ է տրվում անկողնային ռեժիմի պահպանում (սուր պրոստատիտի ժամանակ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը կոնքի օրգանների վրա կարող է նպաստել ինֆեկցիայի տարածման և սեպսիսի առաջացման), ցավազրկողների, ջերմիջեցնողների, ՈՍՀԲԴ–ի շարքին պատկանող հակաբորբոքային դեղամիջոցների կիրառում։ Արտահայտված ցավի դեպքում արդարացված է օփիոդների կարճատև կիրառումը։ Սուր պրոստատի ժամանակ շատ կարևոր է հեղուկների առատ օգտագործումը, իսկ ծանր դեպքերում՝ հեղուկների ներերակային ներմուծումը և միզամուղների կիրառումը, քանի որ մեզի առատ դուրսբերումը մեխանիկորեն մաքրում է միզուղիները և կանխում է վերել ինֆեկցիայի առաջացումը (ցիստիտ, պիելոնեֆրիտ), նվազեցնում է ինտոքսիկացիայի առաջացումը։ Խորհուրդ է տրվում նաև վազելինային տիպի լուծողականների կիրառում, որոնք վերացնում են փորկապությունը, հեշտացնում են դեֆեկացիան՝ նվազեցնելով վերջինիս ժամանակ առաջացող մկանային լարվածությունը և հետևաբար շագանակագեղձի ցավոտությունը։ Միզարձակման հեշտացման համար խորհուրդ է տրվում սպազմոլիտիկների և ալֆա–ադրենոբլոկատորների կիրառում (ինչպիսիք են՝ տամսուլոզին, դոքսազոսին, պրազոսին)։ Կոնքի հատակի մկանների լարվածությունը իջեցնելու և դրա հետևանքով բորբոքված շագանակագեղձի սեղմումը թուլացնելու և ցավոտությունը նվազեցնելու նպատակով կիրառվում են մկանային համակարգը թուլացնող դեղամիջոցներ, ինչպիսիք են՝ բակլոֆեն, սիրդալուդ, դիազեպամ, պրեգաբալին կամ գաբապենտին։ Սուր միզակապություն ունեցող անձանց մոտ ցուցված է վերցայլային խուղակի ստեղծում կամ միզապարկի պարբերական կաթետերիզացիա։
Շագանակագեղձի բորբոքման և այտուցի նվազեցման, օրգանի ժամանակավոր ֆունկցիոնալ հանգստի ապահովման, արտազատուկի գոյացման նվազեցման, նրանում արյունահոսքի ժամանակավոր իջեցման և ինֆեկցիայի տարածման ռիսկը իջեցնելու նպատակով կարճաժամկետ կիրառվում են հակաանդրեգոններ (շագանակագեղձի անդրոգենային ընկալիչների պաշարիչներ), օրինակ՝ ցիպրոտերոն ացետատ (անցյալում կիրառվում էին նաև էստրոգենների մեծ դոզաներ, օրինակ՝ սինէստրոլ), ինչպես նաև կարճատև սառը հոգնաներ (նվազեցնում է շագանակագեղձի տեղային այտուցը, բորբոքումը, ցավը, նվազեցնում է դեպի բորբոքված շագանակագեղձ արյունահոսքը և ինֆեկցիայի տարածման ռիսկը)։ Սակայն, շագանակագեղձում արյունահոսքի իջեցումը հակաանդրոգենային դեղամիջոցների և սառը հոգնաների օգնությամբ կարող է ունենալ բացասաբար հետևանքներ, քանի որ կարող է նվազցնել դեպի շագանակագեղձ հակաբիոտիկների և իմունոկոմպետենտ բջիջների ներմուծումը և դրանով իսկ դանդաղեցնել սուր բորբոքային պրոցսեսի վերացումը, մեծացնել քրոնիկ պրոցեսի առաջացման ռիսկը՝ քրոնիկ պրոստատիտի առաջացմամբ, այդ պատճառով որոշ բժիշկներ սուր պրոստատիտի դեպքում դեմ են այդ միջոցների կիրառմանը։ Այնուամենայնիվ, հակառակ մոտեցումը՝ ջերմային միջոցների կիրառումը (շագանակագեղձի տաքացում) և/կամ շագանակագեղձի բուժական մերսումը և/կամ սուր փուլում անդրոգենների կիրառումը կտրուկ հակացուցված են՝ կապված ինֆեկցիայի տարածման և սեպտիցեմիայի զարգացման բարձր ռիսկի հետ։
Սուր պրոստատիտի դեպքում հակաբիոտիկների հանդեպ արագ կլինիկական պատասխանի բացակայությունը պետք է հիմք հանդիսանա շագանակագեղձի աբսցես կասկածելու, անհապաղ շագանակագեղձի տրանսռեկտալ ԳՁՀ անցկացման և հնարավոր աբսցեսի ենթարկված հատվածներից պունկցիա կատարելու համար։ Շագանակագեղձի աբսցեսի հայտնաբերման դեպքում բուժումն իր մեջ պետք է ներառի ոչ միայն հակաբիոտիկների կիրառում, այլ նաև վիրահատական միջամտություն կամ աբսցեսի պունկցիոն դրենավորում"
Հարկ է հաշվի առնել նաև, որ որոշ տարածված միկրոօրգանիզմներ, որոնք հաճախ պրոստատիտի հարուցիչներ են հանդիսանում, այդ թվում՝ աղիքային ցուպիկը, արագ ձեռք են բերում կայունություն հակաբիոտիկների նկատմամբ և ունակ են իրենց բջջային պատնեշի շուրջ ձևավորել հաստ պատիճներ, ինչպես նաև սինթեզել կենսաթաղանթներ, որոնք իջեցնում են հակաբիոտիկների և իմունոկոմպետենտ բջիջների հանդեպ այդ հարուցիչների հասանելիությունը, երկարացնում են շագանակագեղձում վերջիններից գոյատևումը, ինչպես նաև մեծացնում են պերսիստող ինֆեկցիայի և պրոսեցի քրոնիզացման ռիսկը՝ քրոնիկ բակտերիալ պրոստատիտի հետագա զարգացմամբ։ Այդ պատճառով սուր պրոստատիտի դեպքում այդպիսի միկրոօրգանիզմների հայտնաբերման ժամանակ հակաբիոտիկներով բուժումը պետք է լինի համառ և երկարատև։
Երբ դեղորայքային բուժումն անօգուտ է լինում, բժիշկը կարող է խորհուրդ տալ վիրահատական միջամտությամբ հեռացնել ամբողջ ինֆեկցված հյուսվածքը։ Սակայն այդ վիրահատությունը, հիմնականում, երիտասարդների դեպքում չի կիրառվում, քանի որ դրանից հետո կարող են առաջանալ սերմնաժայթքման խանգարումներ, անպտղություն։ Շագանակագեղձի հեռացումն ապահովում է առողջացում, սակայն կարող է հանգեցնել իմպոտենցիայի և անմիզապահության:

Կանխատեսում

Առանց հետագա հետևանքների լիարժեք առաղջացումը հանդիսանում է ավելի բնորոշ ելք։ Որոշ դեպքերում, որպես բարդություն, հնարավոր է բորբոքային պրոցեսի քրոնիզացիա՝ բակտերիալ պրոստատիտի և/կամ քրոնիկ պրոստատիտ/ կոնքային ցավի քրոնիկ համախտանիշի զարգացմամբ։ Հնարավոր են նաև այլ բարդություններ․ շագանակագեղձի աբսցես, շագանակագեղձի խուղակներ, սեպսիս, վերել միզային ինֆեկցիա՝ ցիստիտ, պիելոնեֆրիտ, աուտոիմուն անպտղություն՝ հակասերմնային հակամարմիններով պայմանավորված։
 

Բակտերիալ պրոստատիտ

Բակտերիալ պրոստատիտ — Շագանակագեղձի սուր կամ քրոնիկ բորբոքային պրոցեսն է՝ իրեն բնորոշ ախտանիշներով (ցավ, միզարձակման խանգարումներ, սեռական ոլորտի փոփոխություն, հոգեբանական շեղումներ), կենսահեղուկներում բորբոքային փոփոխություններով (շագանակագեղձի արտազատուկ, սերմնահեղուկ, մեզ) և լաբորատոր–գործիքային մեթոդներով հստակեցված հարուցիչով։
Հիվանդության ընդհանուր տարածվածությունը տղամարդկանց մոտ (ինչպես սուր, այնպես էլ քրոնիկ) կազմում է 5-10% և բոլոր պրոստատիտի դեպքերի 30%–ը։ Հաճախ հանդիպում է 20-42 տարեկան տղամարդկանց մոտ։
Ներկայումս այս հիվանդության հետևանքների կարևորությունը որոշվում է ոչ միայն ֆիզիկական տհաճությամբ, այլ նաև կյանքի որակի արտահայտված իջեցմամբ, որը կարող է համեմատվել սրտմկանի ինֆարկտ կամ ստամոքս աղիքային տրակտի քրոնիկ հիվանդություն ունեցող անհատների կյանքի որակի հետ։

Դասակարգում

Ներկայումս բակտերալ պրոստատիտի դասակարգումը տարբերում է սուր և քրոնիկ տեսակներ։ Առանձին դասակարգվում են բարդացած՝ (աբսցես, շագանակագեղձի քարեր և այլն) և չբարդացած դեպքերը։

Նշաններ

Բակտերիալ պրոստատիտի կինիկական պատկերը կախված է հիվանդության տեսակից (սուր կամ քրոնիկ), հիվանդության ընթացքից (սրացում կամ դադար) և կազմված է մի քանի համախտանիշներից։
Սուր բակտերիալ պրոստատիտի դեպքում (քրնիկ բակտերիալ պրոստատիտի սրացում)․

  1. Ընդհանուր բորբոքային համախտանիշ– մարմնի ջերմության բարձրացում, թուլություն, դող, մարմնի ջարդվածություն
  2. Տեղային բորբոքային համախտանիշ– որովայնի ստորին հատվածի, շեքի, վերցայլաին շրջանի ցավոտություն, որոնք ուժեղանում են սեռական ակտի, երկարատև ինքնազսպաման ժամանակ, դեֆեկացիայից հետո
  3. Միզասեռական համակարգի կողմից խանգարման համախտանիշ– ցավոտ, թուլացած կամ ընդհատումներով ընթացող միզարձակում, էռեկցիայի, սերմնաժայթքման խանագարում
  4. Լաբորատոր խանգարումներ– մեզի, շագանակագեղձի արտազատուկի, սերմնահեղուկի անալիզի փոփոխություն, ինչպես նաև փոփոխություններ արյան ընդհանուր անալիզի մեջ

Քրոնիկ բակտերիալ պրոստատիտի դեպքում․ Սրացման դեպքում դիտվում են վերոնշյալ համախտանիշները։ Սրացումցից դուրս ախտանիշները արտահայտված չեն, ջնջված են։ Այդ դեպքերում հիմնականում լինում են միզարձակման, էռեկցիայի, սեռական ակտիվության, սերմնաժայթքման (վաղաժամ կամ ուշացած) խանգարումներ, օրգազմի վերապրման էմոցիոնալ խանգարումներ, փոփոխություններ բնավորության մեջ (դյուրագրգռություն, անհանգստություն և այլն)։

Ախտորոշում

Բակտերիալ պրոստատիտի ախտորոշման մոտավոր ալգոռիթմն ունի հետևյալ տեսքը՝

  1. Բժշկի կոմղից ընդհանուր կլինիկական վիճակի գնահատում
  2. Մեզի, մեզի ցանքսի միկրոֆլորայի ընդհանուր կլինիկական հետազոտություն
  3. Սեռական ճանապարհով փոխանցվող այլ ինֆեկցիաների ժխտում
  4. Ուրոֆլոումետրիա, միզարձակման օրական հսկողություն
  5. 4–բաժակներով փորձ ըստ Meares
  6. Շագանակագեղձի արտազատուկի միկրոսկոպիկ հետազոտություն, ՊՍԱ որոշում
  7. Շագանակագեղձի, փոքր կոնքի, որովայնի խոռոչի և հետորովայնամզային օրգանների ԳՁՀ
  8. Լայնածավալ ուրոգրաֆիա
  9. Բորբոքման ախտանիշների դեպքում «փորձնական» հակաբակտերիալ բուժում

Բակտերիալ պրոստատիտի բուժում

Հանդիսանում է ժամանակակից ուրոլոգիայի դժվարագույն խնդիրներից մեկը։ Չնայած հիվանդության ախտորոշման ծամանակակից մեթոդների, միայն 30% դեպքերում է հնարավոր լինում հասնել բուժման լիարժեք արդյունքի։ Մեծ մաս դեպքերում հիմնական նպատակն է հանդիսանում հիվանդության դադարի տևողության երկարացումը։

Բակտերիալ պրոստատիտի ժամանակակից թերապիան կազմված է հետևյալ քայլերից՝

  1. Հակաբակտերիալ թերապիա 4-6 շաբաթվա ընթացքում։ Նախընտրելի դեղամիջոցներն են հանդիսանում ֆտորքինոլոնները՝ ցիպրոֆլօքսացին, լեվոֆլօքսացին, լոմեֆլօքսացին, պահուստային հակաբիոտիկներ հանդիսացող պանիցիլլների՝ ամոքսիցիլին/կլավուլոնաթթվի, մակրոլիդների՝ ազիթրոմիցինի, ջոզամիցինի, կլարիթրոմիցինի կիրառումը
  2. Ցավային համախտանիշի վերացում, որին հասնում են մոմիկների (նախընտրելի տարբերակ) կամ հաբերի տեսքով ՈՍՀԲԴ–ի կիրառմանբ
  3. Անհանգստության և ցավերի զուգակցման դեպքում խորհուրդ է տրվում սերոտոնինի հետադարձ զավթումն ընկճող հակադեպրեսանտների, օրինակ՝ ֆլուօքսետին, իմիպրամին և այլնի կիրառում
  4. Միզարձակման խանգարումների դեպքում կիրառվում են ալֆա–1–ադրենոբլոկատորներ՝ տամսուլոզին, ալֆուզոսին և այլն։ Պահուստային դեղամիջոցներ են հանդիսանում 5–ալֆառեդուկտազի ընկճողների կիրառումը, օրինակ՝ ֆինստերիդ և այլն
  5. Տեղային բուժումը ինֆեկցիոն պրոստատիտի դեպքում սահմանափակ է բարդությունների, օրինակ՝ սեպսիսի բարձր ռիսկի հետ կապված։ Կիրառվում են երիցուկի, վաղենակի լուծույթներով միկրոհոգնաներ։

Ասիպտոմատիկ քրոնիկ պրոստատիտ

Պրոստատիտի այս տեսակի ընթացքը, որպես կանոն, անախտանիշ է։ Հիվանդության միակ ախտանիշը կարող է լինել պերսիստող բակտերուրիան և լեյկոցիտուրիան, որոնք և հանդիսանում են այս պաթոլոգիայի ախտորոշման հիմնական նշանները։

Բուժում

Բուժման մեթոդներից են հանդիսանում հակամիկրոբային և հակաբորբոքային դեղամիջոցների կիրառումը։ Հարկ է նշել, որ, որոշ դեպքերում շագանակագեղձի քաղցկեղն ունի համանման կլինիկական պատկեր ասիպտոմատիկ քրոնիկ պրոստատիտի հետ։ Այդ երկու հիվանդությունների տարբերակիչ ախտորոշման նպատակով որոշվում է ՊՍԱ–ի մակարդակը, որի կոնցենտրացիան էապես բարձր է շագանակագեղձի ուռուցքի դեպքում։
Պրոստատիտի ախտորոշման համար վերցվում է միզուկից քսուք, որոշվում է վեներական պաթոլոգիաների, պաթոլոգիկ միկրոֆլորայի առակյությունը, շագանակագեղձի արտազատուկի քսուքը՝ լեյկոցիտների հայտնաբերման համար։ Այն բորբոքային պրոցեսի նշան է։